EOQ (Economic Order Quantity) – co to jest i jak za jego pomocą ustalić optymalną wielkość dostaw?

Proces magazynowania generuje różnego rodzaju koszty. Sporą część z nich stanowią te, związane bezpośrednio z zakupem towarów czy utrzymaniem zapasów. Jednym ze sposobów na zredukowanie ich poziomu jest ustalenie optymalnej wielkości dostaw. Tu z pomocą przychodzi model EOQ (ang. Economic Order Quantity). Czym dokładnie on jest i jak wykorzystać go w praktyce? Przeczytaj ten poradnik i sprawdź, jak za pomocą EOQ ograniczyć koszty logistyki i magazynowania w swojej firmie!

Spis treści:

• Co to jest EOQ?
• Dlaczego warto korzystać z modelu EOQ?
• Jak obliczyć EOQ? Wzór z omówieniem
• Optymalizacja zapasów zgodnie z ideą Economic Order Quantity
• Zarządzanie wielkością dostaw zgodnie z modelem EOQ – jakie ograniczenia się z tym wiążą?

Najważniejsze informacje w skrócie:

• W zarządzaniu logistyką magazynową bardzo ważne jest znalezienie równowagi między kosztami zakupu towarów i tymi, wynikającymi z ich utrzymania w magazynie.
• Pomocnym narzędziem w tym procesie może okazać się model EOQ (ang. Economic Order Quantity), pozwalający na określenie optymalnej wielkości zamówienia, na podstawie takich czynników, jak np. wielkość zapotrzebowania na dany produkt, koszty jego zakupu i magazynowania czy częstotliwość dostaw.
• EOQ wskazuje, jaką partię towaru zamówić jednorazowo, aby zminimalizować łączną kwotę wydatków związanych z obsługą zapasów.
• Model EOQ może okazać się skuteczną metodą zarządzania zapasami w tych firmach, w których zapotrzebowanie na towary nie podlega sezonowym wahaniom. Jeśli jednak popyt ma charakter nieregularny, a ceny magazynowanych towarów często się zmieniają, dokładność modelu może być ograniczona.

Co to jest EOQ (Economic Order Quantity)?

EOQ, czyli Ekonomiczna Wielkość Zamówienia to zarówno model matematyczny, jak i metoda zarządzania zapasami, której głównym celem optymalizacja kosztów związanych z zamawianiem i dostawą towarów, a także ich późniejszym przechowywaniem w magazynie. Za pomocą tego wskaźnika można ustalić, przy jakiej wielkości zamówienia, koszty zmienne wynikające z zakupu i utrzymania zapasu będą jak najniższe. Podczas jego obliczania bierze się pod uwagę kilka czynników. Do tych najważniejszych należą m.in.:

• cena jednostkowa towaru,
• wielkość popytu,
• koszty dostawy,
• koszty magazynowania.

Model EOQ pozwala również ustalić optymalny cykl zamówień oraz moment, w którym dostawa nowych towarów powinna trafiać do magazynu (tzw. reorder point). Dzięki temu można uniknąć sytuacji, że przedsiębiorstwo ponosi wysokie koszty związane z utrzymywaniem nadprogramowego zapasu lub odwrotnie – nie jest w stanie pokryć bieżącego popytu ze względu na brak towaru w magazynie.

Przeczytaj również: Jak usprawnić pracę magazynu dzięki rozwiązaniom Symfonii?

Dlaczego warto korzystać z modelu EOQ?

W zarządzaniu gospodarką magazynową trudno ustrzec się od błędów. W wielu firmach, w których cykl zarządzania zapasami nie opiera się na jasno zdefiniowanej strategii, dochodzi do marnotrawstwa, wynikającego z konieczności utrzymywania wysokiego poziomu zapasów czy utylizacji towarów, których nie udało się sprzedać w określonym terminie. Nieefektywności w łańcuchu dostaw mogą wynikać także ze stosowania polityki opartej na małych partiach zamówień. W tym przypadku przedsiębiorstwo musi bowiem ponosić wysokie koszty związane z zakupami czy transportem towarów. Właśnie dlatego tak wiele firm, które chcą zoptymalizować procesy magazynowe, poszukuje dziś metod pozwalających na wyznaczenie optymalnej wielkości dostaw.

Tu bardzo pomocna okazuje się metoda EOQ, która opiera się na analizie dwóch kluczowych funkcji:

• kosztów utrzymania zapasów, obejmujących m.in. wydatki na magazynowanie, ubezpieczenie i amortyzację zapasów, a także te wynikające z ubytków w jakości czy utylizacji przeterminowanych towarów,
• kosztów tworzenia zapasów, które powstają w związku z obsługą zamówień, realizacją procesów transportowych transportu czy przygotowaniem towarów do sprzedaży.

Przeczytaj również: Wielomagaznynowość w chmurze

Miejsce przecięcia tych dwóch funkcji pozwala wyznaczyć optymalną wielkość dostawy, czyli taką, w przypadku której wymienione wyżej koszty kształtują się na jak najniższym poziomie. Wykorzystanie takiej metody przynosi firmom wiele korzyści. Pozwala ona m.in. na:

• obniżenie kosztów magazynowania i transportu,
• zminimalizowanie ryzyka występowania nadwyżek oraz niedoborów magazynowych,
• określenie poziomu minimalnych poziomów magazynowych, wyznaczających moment, w którym należy złożyć nowe zamówienie,
• optymalizację cyklu zamówień,
• prognozowanie zapotrzebowania na surowce i komponenty produkcyjne, a także towary w przyszłych okresach.

Jak obliczyć EOQ? Wzór z omówieniem

Podstawowy wzór na EOQ został opracowany w 1915 r. przez F. Harrisa. Kilkadziesiąt lat później zmodyfikował go jednak R. Wilson. Ta wersja, zwana również formułą Wilsona, jest dziś najbardziej popularna. Uwzględnia ona trzy kluczowe parametry:

• S (ang. setup cost), czyli koszt pojedynczego zamówienia,
• D (ang. demand rate), czyli zapotrzebowanie na produkt (w ujęciu rocznym),
• H (ang. holding cost), czyli koszt przechowywania towaru w magazynie.

Wzór na EOQ wygląda następująco:

EOQ = √(2DS/H)

Założenia modelu EOQ

Z zastosowaniem modelu EOQ w praktyce wiążą się pewne ograniczenia. Z przeprowadzonych do tej pory badań empirycznych wynika, że metoda największą dokładnością charakteryzuje się wówczas, gdy:

• popyt na towary ma charakter stały i nie podlega sezonowym wahaniom,
• koszty jednostkowe związane z zakupem i magazynowaniem produktów są stałe,
• przedsiębiorstwo może składać zamówienia u swojego dostawy w dowolnym momencie,
• w łańcuchu dostaw nie występują żadne opóźnienia,
• firma nie stosuje rabatów opartych na wielkości zamówienia czy wartości zakupu.

Z tych powodów metoda ustalania wielkości dostaw za pomocą modelu EOQ nie będzie dobrym rozwiązaniem w tych przedsiębiorstwach, w których popyt na produkty ma charakter zmienny, a ceny towarów podlegają sezonowym wahaniom.

Przeczytaj również: Organizacja magazynu w e-commerce – o czym pamiętać? Jak to zrobić?

Optymalizacja zapasów zgodnie z ideą Economic Order Quantity

Metoda EOQ pozwala w kilku prostych krokach ocenić, czy stosowana do tej pory wielkość zamówień jest optymalna, a jeśli nie, to w jaki sposób ją zmienić, aby wygenerować dodatkowe oszczędności. Od czego zacząć analizę? Przede wszystkim od zidentyfikowania głównych kosztów w łańcuchu dostaw. Warto pamiętać w tym miejscu nie tylko o wydatkach związanych z transportem czy wynajmem powierzchni magazynowej, ale także tych kosztach, które mają charakter utajony i wynikają m.in. z utraty jakości. Pamiętaj, że poszczególne grupy produktów mogą mieć różne koszty magazynowania i transportu. Właśnie dlatego wskaźnik EOQ należy liczyć odrębnie dla najważniejszych kategorii asortymentu.

Po ustaleniu jego wartości porównaj uzyskane wyniki ze stosowanymi do tej pory wielkościami zamówień. Zastanów się też, z czego wynikają stwierdzone rozbieżności. Być może są one skutkiem ograniczeń ze strony dostawcy lub specyfiki polityki zakupowej Twojej firmy. Dzięki temu łatwiej będzie Ci stwierdzić, w przypadku których grup produktów zastosowanie EOQ jest możliwe. Pamiętaj również, że ekonomiczna wielkość dostawy to wskaźnik, który należy regularnie aktualizować. Gdy ceny produktów wzrosną, a popyt na towary zacznie ulegać wahaniom, ponownie oblicz EOQ.

Zarządzanie wielkością dostaw zgodnie z modelem EOQ – jakie ograniczenia się z tym wiążą?

Choć ekonomiczna wielkość zamówienia może okazać się bardzo przydatnym wskaźnikiem w planowaniu zapasów, to jednak nie sprawdzi się on tak samo dobrze w każdym przedsiębiorstwie. Wynika to w dużej mierze z faktu, że model opiera się na stałym wskaźniku popytu, który jest kluczowym elementem definicji EOQ. Jeśli jednak zapotrzebowanie na produkty ma charakter zmienny, stosowanie ekonomicznej wielkości zamówienia może prowadzić do zamawiania niewłaściwej ilości zapasu. Właśnie dlatego przed wdrożeniem tego rozwiązania warto prześledzić historię zamówień i sprawdzić, czy podlegały one sezonowym wahaniom. Bardzo pomocne w tym procesie mogą okazać się dane z systemu magazynowego, na podstawie których możesz przeanalizować popyt w podziale na poszczególne kategorie produktów.

Problem ze stosowaniem tego modelu mogą mieć również firmy, które mają wiele SKU w swoim asortymencie. W ich przypadku obliczanie wartości EOQ dla wszystkich produktów może okazać się niezwykle czasochłonne. Pamiętaj również, że ekonomiczna wielkość zamówienia to wzór matematyczny, który nie jest w stanie uwzględnić wszystkich nieprzewidywalnych zdarzeń, jakie mogą wpłynąć na stan i wielkość zapasów w magazynie. Zakłócenia w łańcuchu dostaw, kradzieże czy szkody powstające w procesie magazynowania to tylko kilka przykładów sytuacji, które mogą skutkować tym, że zarządzanie cyklem zamówień wyłącznie na podstawie EOQ okaże się mało efektywne.