Wsparcie księgowe a doradztwo podatkowe – czym się różnią?

Biura rachunkowe, chcąc przyciągnąć nowych klientów oraz zwiększyć swoją rentowność, coraz chętniej poszerzają zakres świadczonych usług. Dziś obejmują one nie tylko prowadzenie ksiąg rachunkowych, lecz również specjalistyczne porady w zakresie prawa podatkowego czy nawet czynności o charakterze prawnym. Warto jednak wiedzieć, że pomiędzy wskazanymi wyżej obszarami działalności istnieją istotne różnice. Gdzie dokładnie leży granica między wsparciem księgowym a doradztwem podatkowym? Przeczytaj ten poradnik i sprawdź, jakie usługi księgowe może świadczyć biuro rachunkowe, by nie narazić się na poważne konsekwencje.  

Najważniejsze informacje w skrócie:

• Usługi księgowe obejmują m.in. dokumentowanie zdarzeń gospodarczych, prowadzenie ksiąg rachunkowych czy sporządzanie sprawozdań finansowych. Z ich zakresu wyłączone są jednak czynności o charakterze prawnym i doradczym.
• Doradztwo podatkowe należy do grupy zawodów o charakterze regulowanym. Tego typu usługi mogą świadczyć jedynie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.
• Biuro rachunkowe nie może oferować usług, które zostały zastrzeżone dla doradców podatkowych, chyba że zatrudnia osoby posiadające prawo do wykonywania tego zawodu.
• Za wykonywanie czynności z zakresu doradztwa podatkowego bez posiadania odpowiednich uprawnień grozi kara w wysokości do 50 000 zł.

Wsparcie księgowe – czym jest i jakie usługi obejmuje?

Prowadzenie ksiąg rachunkowych to obowiązek każdego przedsiębiorcy – niezależnie od tego, czy jest właścicielem małej firmy, czy wspólnikiem w spółce zatrudniającej wielu pracowników. Uzupełnianie różnego rodzaju ewidencji, rozliczanie faktur czy obliczanie podatków to jednak czynności, które wymagają specjalistycznej wiedzy na temat tego, jak zapewnić zgodność znajdujących się w księgach zapisów z przepisami podatkowymi i rachunkowymi. Właśnie dlatego tak wielu przedsiębiorców decyduje się korzystać z pomocy księgowej oraz usług oferowanych w ramach tzw. wsparcia księgowego. Na czym dokładnie ono polega?

Co to jest wsparcie księgowe?

Wsparcie księgowe obejmuje szeroki wachlarz usług, związanych z prowadzeniem ksiąg podatkowych i dokumentowaniem w nich zdarzeń gospodarczych, a także zapewnieniem zgodności procesów rachunkowych z obowiązującymi przepisami prawa. Na tym jednak jego zakres się nie kończy, bo usługi księgowe, które oferują biura rachunkowe, często dotyczą także takich kwestii, jak np. optymalizacja kosztów czy sporządzanie sprawozdań finansowych. Ze względu na powyższe, ze wsparcia księgowego mogą korzystać różne podmioty – zarówno te rozliczające się z zastosowaniem uproszczonych form księgowości, jak i takie, które ustawa obliguje do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych.

Przeczytaj również: Jakie zadania ma biuro rachunkowe?

Zakres usług księgowych

Zakres wsparcia księgowego nie został jednoznacznie zdefiniowany w ustawie. To, jakie usługi dokładnie obejmuje, wynika jednak z art. 76a ust. 1 ustawy o rachunkowości. Wskazuje on na czynności zaliczane do tzw. usługowego prowadzenie ksiąg podatkowych. Należą do nich m.in.:

• uzupełnianie zapisów w księgach rachunkowych na podstawie dowodów księgowych,
• przeprowadzanie inwentaryzacji, w celu ustalenia rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,
• sporządzanie sprawozdań finansowych,
• zbieranie, systematyzowanie, a także przechowywanie dowodów księgowych oraz dokumentacji rachunkowej.

Warto jednak pamiętać, że zakres usług, jakie oferuje biuro rachunkowe, może wynikać także z umowy zawartej z danym klientem. Właśnie dlatego księgowi często zajmują się również prowadzeniem ewidencji kadrowej czy przygotowywaniem i przesyłaniem deklaracji do ZUS. Wymienione wyżej usługi nie mogą jednak obejmować czynności o charakterze prawnym, a także tych z zakresu doradztwa podatkowego.

Przeczytaj również: Zalety i wady zewnętrznego biura rachunkowego dla średnich i dużych firm

Doradztwo podatkowe – definicja i zakres oferowanych usług

Zawód doradcy podatkowego ma charakter regulowany. Oznacza to, że mogą go wykonywać jedynie osoby, spełniające wymogi wskazane w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym. Do tej grupy należą:

• osoby fizyczne, które zostały wpisane na listę doradców podatkowych,
• adwokaci,
• radcowie prawni,
• biegli rewidenci.

Doradca podatkowy to także zawód zaufania publicznego, który podlega nadzorowi ze strony Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Aby zdobyć niezbędne uprawnienia zawodowe, trzeba zdać egzamin organizowany przez Państwową Komisję ds. Doradztwa Podatkowego. Na tym jednak się nie kończy, bo osoby wykonujące ten zawód zostały także zobligowane do systematycznego podnoszenia wiedzy w ramach systemu doskonalenia zawodowego. Każdego roku muszą zatem brać udział w szkoleniach, kursach i konferencjach, dzięki którym mogą zdobyć odpowiednią liczbę punktów niezbędnych do odnowienia prawa do wykonywania zawodu. Przepisy wskazują ponadto, że doradcy podatkowi, w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w ustawach, są związani tajemnicą zawodową. Tego zawodu nie mogą również wykonywać osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu, a także te, które sąd zobowiązał do wypłaty odszkodowania za wyrządzone zleceniodawcy szkody z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy w zakresie doradztwa podatkowego.

Czym jest doradztwo podatkowe?

Zakres usług zaliczanych do tzw. doradztwa podatkowego został uregulowany w przepisach. Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym, obejmuje on:

• wyjaśnianie przepisów podatkowych,
• udzielanie porad z zakresu obowiązków podatkowych i celnych, rozliczania podatków, a także wyboru najkorzystniejszej dla danego przedsiębiorcy formy opodatkowania,
• reprezentowanie przedsiębiorców przed organami administracji publicznej, a także w sprawach dotyczących sądowej kontroli decyzji administracyjnych,
• przygotowywanie i przeprowadzanie audytu funkcji podatkowej w przedsiębiorstwie, o którym mowa w art. 20zo Ordynacji podatkowej
• przygotowywanie wniosków o udzielenie przez ograny skarbowe interpretacji indywidualnych.

Warto jednak wiedzieć, że część usług oferowanych w ramach doradztwa podatkowego ma charakter podobny do tych, z zakresu wsparcia księgowego. Mowa tu między innymi o prowadzeniu ksiąg podatkowych i rachunkowych, sporządzaniu ewidencji czy wypełnianiu zeznań i deklaracji podatkowych.

Księgowy a doradca podatkowy – podobieństwa i różnice

Choć usługi oferowane w ramach wsparcia księgowego i doradztwa podatkowego w pewnym zakresie się pokrywają, to jednak oba te obszary działalności nie są ze sobą tożsame. Wynika to przede wszystkim z tego, że zawód księgowego nie ma charakteru regulowanego. Nie został on także wskazany w katalogu podmiotów, które mogą świadczyć usługi z zakresu doradztwa podatkowego.

Różnice między wsparciem księgowym a doradztwem podatkowym wynikają także ze specyfiki realizowanych czynności. Do zadań księgowego należy bowiem prawidłowe rozliczanie podatków i składek, sporządzanie zapisów w księgach podatkowych, a także ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych na podstawie faktur czy innych dowodów księgowych. Są to zatem działania o charakterze technicznym. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku doradców podatkowych. Ich działalność wiąże się w większym stopniu z zadaniami o charakterze prawnym, a zatem np. wyjaśnianiem przepisów podatkowych czy reprezentowaniem przedsiębiorców w sporach z organami podatkowymi. Doradcy podatkowi mogą również przedstawiać swoim klientom różne warianty optymalizacji podatkowej tak, by poprawić w ten sposób rentowność przedsiębiorstwa.

Kolejna istotna różnica wynika z uprawnień do wykonywania zawodu. Warto bowiem pamiętać, że w 2014 r. zawód księgowego został zderegulowany. Oznacza to, że w praktyce może go wykonywać każda osoba, która nie została ubezwłasnowolniona ani skazana prawomocnym wyrokiem sądu za określony w ustawie katalog przestępstw. Jeśli oferowane przez biuro usługi mają obejmować pełną księgowość, to konieczne będzie również wykupienie ubezpieczenia OC. By zostać doradcą podatkowym, trzeba natomiast zdać państwowy egzamin, który uprawnia do wykonywania zawodu. Trzeba również dbać o systematyczne podnoszenie swojej wiedzy i kompetencji.

Przeczytaj również: Kierunek outsourcing: jak znaleźć zaufane biuro rachunkowe dla Twojego biznesu?

Czy biuro rachunkowe może świadczyć usługi wykraczające poza wsparcie księgowe?

Choć zakres usług oferowanych przez biura rachunkowe cały czas się poszerza, to jednak trzeba wyraźnie zaznaczyć, że doradztwo podatkowe i prawne nie jest tożsame ze wsparciem księgowym, a ponadto może być świadczone jedynie przez podmioty posiadające odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Klienci biur rachunkowych nie mogą zatem wymagać od księgowych udzielania porad w zakresie optymalizacji podatkowej czy reprezentowania ich przed organami administracji publicznej. Takie stanowisko podzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2019 roku (sygn. I CSK 321/18), w którym orzekł, że samo oczekiwanie klienta nie jest wystarczające do rozszerzenia zakresu umowy o świadczenia, które nie zostały w niej wyraźnie określone.

Warto również pamiętać, że za świadczenie usługi z zakresu doradztwa podatkowego bez posiadania odpowiednich uprawnień grozi odpowiedzialność karna. Wynika to bezpośrednio z treści art. 81 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym. Zgodnie z nim osoba, która wykonuje czynności doradztwa podatkowego nie będąc do tego uprawnionym, podlega karze grzywny w wysokości do 50 tys. zł. Co więcej, ubezpieczenie OC, z którego mogą korzystać pracownicy biur rachunkowych, nie obejmuje z reguły odpowiedzialności z tytułu porad prawnych czy wsparcia podatkowego. Oznacza to, że za szkody wynikające z błędnie udzielonej klientowi informacji podatkowej ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania.

Ważne: jeśli biuro rachunkowe decyduje się świadczyć na rzecz danego klienta usługi wykraczające poza doradztwo księgowe, to wówczas powinny być one przedmiotem odrębnej umowy.

Gdzie kończy się wsparcie księgowe, a zaczyna doradztwo podatkowe i prawne?

Istnieje pewna grupa czynności, które zalicza się zarówno do usług księgowych, jak i doradztwa podatkowego. Dotyczą one m.in. prowadzenia ksiąg rachunkowych czy rozliczania podatków. Poza zakres wsparcia księgowego wykraczają natomiast takie działania, jak rozliczanie nadpłaconych podatków, sporządzanie wniosków o dofinansowanie czy udzielanie porad i opinii na temat obowiązków podatkowych. W myśl przepisów ustawy wymienione wyżej czynności uznawane są za doradztwo podatkowe.

Próbę wskazania granicy między doradztwem podatkowym a usługami księgowymi podjęło także Ministerstwo Finansów. W piśmie z 9 kwietnia 2015 roku wskazało, że pomoc księgowa, jaką oferują biura rachunkowe, powinna obejmować w szczególności działania o charakterze technicznym, związane z prowadzeniem ksiąg i ewidencji, a także sporządzaniem deklaracji i zeznań podatkowych. Co istotne, wymienione wyżej czynności nie stanowią doradztwa w rozumieniu art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT.

Kiedy skorzystać z usług księgowych, a kiedy z doradztwa podatkowego?

Podsumujmy najważniejsze informacje. Wsparcie księgowe obejmuje szereg czynności, które mają zapewniać porządek w księgach podatkowych. Podmioty oferujące takie usługi zajmują się zatem dokumentowaniem operacji finansowych, uzupełnianiem ksiąg czy rozliczaniem podatków. Często świadczą także usługi z zakresu kadr i płac – o ile jednak przewiduje to umowa z danym klientem. Doradztwo w zakresie prawa podatkowego okaże się natomiast niezbędne w tych przedsiębiorstwach, w których istnieje potrzeba optymalizacji podatkowej, a także podlegających różnego rodzaju przekształceniom (np. w ramach restrukturyzacji).  Z takich usług warto korzystać również w trakcie kontroli podatkowych i postępowań przed organami skarbowymi, a także gdy przedsiębiorcy potrzeba jest pomoc w kwestiach związanych z rozliczaniem zagranicznych transakcji.