Do konsultacji społecznych, które mają potrwać do 11 grudnia, trafił projekt Strategii Cyfryzacji Polski stworzony przez wicepremiera i ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego. Jakie są jego główne założenia, co ma na celu transformacja cyfrowa i jak może ona wpłynąć na społeczeństwo oraz gospodarkę?

Spis treści:

• Strategia Cyfryzacji Polski do 2035 roku
• Cyfryzacja administracji publicznej
• Cyfryzacja gospodarki
• Cyfryzacja edukacji
• Cyfryzacja zdrowia
• Technologie wspierające cyfryzację
• Cyberbezpieczeństwo: Ochrona systemów cyfrowych
• Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027

 

Strategia Cyfryzacji Polski do 2035 roku

Transformacja cyfrowa wpływa obecnie na niemal każdy obszar funkcjonowanie gospodarki i społeczeństwa – zarówno w Polsce, jak i w krajach zagranicznych. W związku z tym w Ministerstwie Cyfryzacji opracowano projekt Strategii Cyfryzacji Polski.

 

Cele i założenia strategii

Podstawowym celem cyfryzacji Polski na najbliższe dziesięć lat jest poprawa jakości życia obywateli właśnie dzięki cyfrowej technologii. Kluczowe założenia projektu to:

• koniec z silosowością, czyli sytuacją, w której poszczególne działy organizacji działają w oparciu o odmienne procesy, metody i cele, co utrudnia budowę rozwiązań korzystnych dla obywateli i wpływa negatywnie na koszty;
• pieniądze, ludzie i lepsza organizacja – ludzie tworzący cyfrowy potencjał Polski nie powinni otrzymywać za swoją pracę minimalnego wynagrodzenia;
• współpraca międzynarodowa i pomiędzy państwem a społeczeństwem, biznesem czy akademią, mająca na celu wspólne dobro;
• obywatele – nowe rozwiązania nie mogą być wprowadzane kosztem bezpieczeństwa, (również cybernetycznego);
• sprawiedliwa transformacja cyfrowa – w rozwijającym się cyfrowo państwie trzeba dbać o prawa pracowników platformowych, zawody, które są zagrożone przez technologię, a także o sam klimat;
• bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni (szczególnie wśród najmłodszych użytkowników), m.in. podczas korzystania z AI oraz innych technologii.

 

Wpływ na gospodarkę i społeczeństwo

Rozwój technologiczny w Polsce może wpłynąć zarówno na samo społeczeństwo, jak i na gospodarkę ogółem. Wizja na rok 2035 zakłada wzrost umiejętności cyfrowych obywateli do poziomu, który będzie przekraczał unijną średnią. Najważniejsze usługi publiczne mają stać się dostępne online, a to z kolei ma zapewnić większą konkurencyjność gospodarki. Ministerstwo Cyfryzacji zakłada, że do 2035 roku:

• co najmniej podstawowe kompetencje cyfrowe będzie posiadało 85% obywateli;
• 100% podmiotów realizujących zadania publiczne będzie pracowało na systemie elektronicznego zarządzania dokumentami, a 100% prowadzonych przez nie spraw – będzie załatwianych online;
• 100% projektów IT o publicznym zastosowaniu będzie realizowanych według jednolitych standardów i rekomendacji architektonicznych Architektury Informacyjnej Państwa;
• wszystkie kluczowe e-usługi będą dostępne za pośrednictwem mObywatela;
• 20 milionów Polaków będzie posiadało tzw. portfel tożsamości cyfrowej;
• na rynku pojawi się minimum 1,5 mln specjalistów ICT;
• 100% jednostek administracji publicznej będzie udostępniało e-płatności;
• 50% firm będzie korzystało ze sztucznej inteligencji;
• AI będzie wykorzystywane do diagnozowania 100 jednostek chorobowych;
• 5% PKB na cyfryzację od 2035 roku.

 

Program Od papierowej do cyfrowej Polski

Cyfryzacja kraju ma umożliwić jeszcze jeden program pod nazwą Od papierowej do cyfrowej Polski, prowadzony przez Ministerstwa Rozwoju, Cyfryzacji, Finansów, Infrastruktury i Edukacji Narodowej. Wpisuje się on w Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, zakładającego, że nowoczesna e-administracja to kluczowy element zrównoważonego rozwoju państwa. W ramach programu funkcjonuje kilkanaście strumieni roboczych, w tym: Cyfrowe Usługi Publiczne, e-Sprawozdawczość, e-Transport i e-Przepływy towarów, e-Edukacja, e-Świadczenia, e-Faktura i e-Paragon, Sztuczna Inteligencja, Internet rzeczy czy Cyberbezpieczeństwo.

 

Cyfrowe Usługi Publiczne: Nowe możliwości dla obywateli

Strumień Cyfrowe Usługi Publiczne zajmuje się:

• opracowywaniem standardów oraz reguł dla budowy i funkcjonowania cyfrowych usług publicznych;
• optymalizacją funkcjonowania e-usług, które już istnieją;
• wsparciem Ministerstwa Cyfryzacji w projektowaniu i wdrożeniu usług cyfrowych publicznych, które realizują zdarzenia życiowe na 4 i 5 poziomie dojrzałości (transakcji i personalizacji).

Celem jest zatem wdrożenie nowych e-usług takich jak wniosek o wydanie dowodu osobistego, wniosek o sporządzenie zeznania podatkowego czy opcja sprawdzania punktów karnych online. W związku z realizacją strumienia uproszczeniu mają ulec również procedury rejestracji pojazdów sprowadzanych z krajów UE oraz pozostałe, istniejące już e-usługi.

 

e-Sprawozdawczość: Ułatwienia dla przedsiębiorstw

Celem strumienia e-Sprawozdawczość jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych i usprawnienie wykorzystania publicznych zasobów informacji. Ma się to odbyć m.in. poprzez ujednolicenie obowiązków sprawozdawczych przedsiębiorstw. Ministerstwo Finansów już opublikowało struktury logicznych sprawozdań finansowych, a Ministerstwo Sprawiedliwości uruchomiło repozytorium raportów w ramach KRS.

 Przeczytaj także: Automatyzacja procesów w małej firmie: Jak zwiększyć efektywność? – Symfonia

e-Transport i e-Przepływy towarów: Cyfryzacja sektora transportu

Strumień e-Transport i e-Przepływy towarów skupia się na uproszczeniu procedur administracyjnych, celnych, transportowych i portowych oraz na centralizacji systemów zarządzania ruchem i pobierania opłat. Ma on ponadto na celu standaryzację wymiany danych transportowych i celnych w globalnych łańcuchach dostaw według wymagań e-Freight Common Framework for ICT, a także udrożnienie łańcucha dostaw dzięki integracji procesowej systemów administracji – podatkowej, celnej i drogowej. Efektem dotychczasowych prac jest m.in. wprowadzenie systemu Zarządzania Przestrzenią Parkingową dla Pojazdów czy udostępnienie Polakom usług cyfrowych do synchromodalnego zarządzania operacjami portowymi dla transportu intermodalnego (e-Impact).

Cyfryzacja administracji publicznej

Jednym z założeń strategii cyfryzacji Polski do 2035 roku jest też cyfryzacja administracji publicznej, której jednostki mają udostępniać klientom e-płatności.

 

mObywatel: Cyfrowy portfel na dokumenty

Jednym z pierwszych rozwiązań, jakie pojawiły się na rynku cyfrowym, była aplikacja mobilna mObywatel, czyli cyfrowy portfel na najważniejsze dokumenty. Dzięki niej dokumenty elektroniczne są respektowane na równi z tradycyjnymi. Nie ma zatem potrzeby noszenia przy sobie plastikowego dowodu osobistego czy prawa jazdy – aby pokazać potrzebny dokument, wystarczy zalogować się do aplikacji w telefonie i wybrać go z listy.

 

EZD RP: Elektroniczne zarządzanie dokumentami

Elementem mającym wspierać transformację cyfrową administracji jest powstały z  myślą o urzędnikach system EZD RP, służący do elektronicznego zarządzania dokumentacją. Jego funkcje i budowa pozwalają realizować potrzeby biznesowe polskiej administracji publicznej. System umożliwia załatwianie i rozstrzyganie spraw w formie elektronicznej, a przy tym – wspiera i usprawnia prowadzenie spraw w tradycyjnej formie papierowej. Daje on możliwość korespondowania online pomiędzy:

• podmiotami publicznymi i klientami;
• podmiotami publicznymi (poprzez integrację z systemem ePUAP);
• pracownikami danej jednostki.

EZD RP pozwala m.in. na obsługę przychodzących i wychodzących przesyłek, rozdzielanie oraz dekretację korespondencji, klasyfikację i kwalifikację dokumentacji, kompletowanie akt sprawy, a nawet archiwizację dokumentów.

 

eRPL: Elektroniczny proces legislacyjny

Jednym z celów cyfryzacji Polski jest również rozwój systemu eRPL 2.0 do obsługi Rządowego Procesu Legislacyjnego w podmiotach publicznych, które uczestniczą w procesie legislacyjnym rządowej dokumentacji. System przedstawia prace rządu w zakresie tworzenia prawa i obejmuje m.in.:

• projekty założeń projektów ustaw;
• projekty ustaw;
• projekty rozporządzeń Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów;
• projekty rozporządzeń właściwych ministrów i inne dokumenty związane z pracami nad tymi projektami.

 

Cyfryzacja gospodarki

Coraz bardziej postępująca w Polsce cyfrowa transformacja przedsiębiorstw to jeden z elementów kształtowania gospodarki cyfrowej.

 

Zwiększenie Obrotu Bezgotówkowego: Nowe standardy płatności

Zwiększenie Obrotu Bezgotówkowego skupia się na wdrażaniu inicjatyw, które ograniczą obieg gotówki w gospodarce – m.in. poprzez wprowadzenie ustawowego obowiązku akceptacji zapłaty instrumentem elektronicznym. Dotychczasowe działania:

• zwiększyły popularność płatności bezgotówkowych;
• wprowadziły wypłatę wynagrodzenia w postaci bezgotówkowej jako preferowaną formę;
• pozwoliły utworzyć Program Wsparcia Obrotu Bezgotówkowego (z mechanizmem jego finansowania);
• umożliwiły bezgotówkową płatność mandatów.

 

e-Faktura i e-Paragon: Cyfryzacja obiegu dokumentów

e-Faktura i e-Paragon mają na celu zwiększenie popularności elektronicznego obiegu dokumentów w handlu i zamówieniach publicznych. Celem jest m.in. wdrożenie systemu e-paragonów, wprowadzenie e-fakturowania B2A i B2B czy utworzenie klastrów i inkubatorów e-fakturowania. Do tej pory Polsce udało się dołączyć do transgranicznego systemu UE wymiany e-faktur i e-dokumentów OpenPEPPOL. W ramach cyfryzacji uczestnicy e-Paragonu mogą też liczyć na dodatkowe korzyści.

 

Przemysł 4.0: Nowoczesne zarządzanie produkcją

Cyfryzacja przemysłu umożliwia lepszą organizację pracy w wielu zakładach produkcyjnych – m.in. skrócenie czasu opracowywania nowych towarów. W tym sektorze gospodarki wdrożono system Przemysł 4.0, który wykorzystuje nowoczesne technologie cyfrowe takie jak sztuczna inteligencja, Internet rzeczy czy analiza danych w celu tworzenia zintegrowanych, efektywniejszych i innowacyjnych systemów produkcyjnych.

Cyfryzacja edukacji

Strategia cyfryzacji Polski obejmuje również cyfryzację edukacji – m.in. poprzez szkolenia nauczycieli czy przekazanie do szkół nowoczesnych urządzeń elektronicznych.

 

E-edukacja: Nowoczesne narzędzia w nauczaniu

Strumień E-edukacja funkcjonujący w ramach programu Od papierowej do cyfrowej Polski ma na celu wdrożenie kompleksowej strategii nowoczesnego systemu nauczania. Ma to nastąpić m.in. dzięki upowszechnieniu nowoczesnych narzędzi informatycznych, które wpływają na efektywność procesu nauczania dzieci i młodzieży, w tym uczniów z niepełnosprawnościami.

 

Ogólnopolska Sieć Edukacyjna (OSE): Szybki Internet dla szkół

Ministerstwo Cyfryzacji rozpoczęło realizację projektu Ogólnopolska Sieć Edukacyjna. Dzięki niemu polskie szkoły otrzymały szansę na dostęp do szybkiego połączenia internetowego, a tym samym – wdrożenie platform edukacyjnych online, podniesienie cyfrowych kompetencji nauczycieli i efektywne korzystanie z podręczników w wersji elektronicznej. Może pomóc to m.in. w dopasowaniu procesu nauczania do potrzeb nowoczesnej gospodarki cyfrowej. Celem projektu jest również likwidacja cyfrowego wykluczenia – np. wśród seniorów.

 

Cyfryzacja zdrowia

Jednym z głównych celów strategii cyfryzacji Polski do 2035 roku jest pełna transformacja cyfrowa systemu ochrony zdrowia. Planowane jest m.in. wdrożenie elektronicznej wymiany dokumentów medycznych pomiędzy wszystkimi placówkami ochrony zdrowia.

 

Europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia (EHDS)

Jednym z elementów cyfryzacji systemu opieki zdrowotnej jest Europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia (EHDS), która ma:

• umożliwić osobom fizycznym kontrolę nad ich danymi na temat zdrowia – np. wynikami badań;
• ułatwić i przyspieszyć dostęp do tych danych oraz ich wymianę placówkom medycznym na terenie całej Unii Europejskiej;
• pomóc w stworzeniu jednolitego rynku systemów elektronicznej dokumentacji medycznej;
• zagwarantować skuteczny i spójny system wykorzystania danych zdrowotnych m.in. na potrzeby badań naukowych, kształtowania polityki czy działań regulacyjnych.

 

e-Świadczenia: Cyfrowe usługi zdrowotne

Podstawą cyfrowego systemu ochrony zdrowia jest usługa e-Zdrowie. Gromadzi ona w jednym miejscu e-skierowania, e-recepty czy historię wizyt lekarskich i gwarantuje szybki dostęp do wszystkich tych dokumentów za pomocą Internetowego Konta Pacjenta. Strumień ten ma zredukować liczbę pomyłek i nieprawidłowości, poprawić efektywność zarządzania zasobami, wpłynąć pozytywnie na jakość leczenia polskich pacjentów i pomóc im zaoszczędzić czas.

Technologie wspierające cyfryzację

Cyfryzacja kraju nie byłaby możliwa bez rozwoju sztucznej inteligencji lub technologii takich jak uczenie maszynowe, analiza danych, robotyka czy Internet Rzeczy. Skutecznie wspierają one cyfrową transformację i zapewniają zupełnie nowe możliwości – zarówno przedsiębiorstwom, jak i osobom fizycznym.

 

Sztuczna Inteligencja: Wpływ na gospodarkę i edukację

Duży wpływ na funkcjonowanie gospodarki i edukacji w Polsce ma sztuczna inteligencja (AI) – polskie przedsiębiorstwa korzystają z niej coraz częściej, podobnie jak szkoły czy uczelnie. To dziedzina informatyki obejmująca maszyny i systemy, które są zdolne do naśladowania czynności wykonywanych przez ludzi. AI wykorzystuje m.in. uczenie maszynowe (machine learning), czyli komputerowe modele będące w stanie podejmować decyzje i zapamiętywać wiele danych. Sztuczna inteligencja umożliwia też personalizację procesu oraz metod kształcenia, pozwala na znacznie efektywniejsze zarządzanie postępami uczniów czy studentów i ułatwia nauczycielom planowanie zajęć. W odniesieniu do całej gospodarki AI pozwala natomiast zwiększyć efektywność pracowników, zautomatyzować proces obsługi klientów, zoptymalizować procesy produkcyjne i obniżyć koszty – a to wciąż tylko niewielki zakres jej możliwości. Zgodnie z zapowiedziami szefa resortu cyfryzacji w 2025 roku ma zostać powołany specjalny fundusz AI. Planowane jest wdrożenie koordynacji wydatkowania środków dla przedsiębiorstw właśnie w obszarze sztucznej inteligencji. Główny cel Polityki AI to wsparcie społeczeństwa w wykorzystaniu szans, jakie daje sztuczna inteligencja, przy jednoczesnej ochronie godności człowieka i warunków do uczciwej konkurencji.

 

Internet Rzeczy (IoT): Nowe możliwości dla przemysłu

Internet Rzeczy (IoT) to nic innego jak łączenie fizycznych obiektów z Internetem w celu gromadzenia oraz wymiany bardzo dużej liczby danych z maszyn. Umożliwia to znaczne efektywniejsze monitorowanie procesów i zarządzanie produkcją, wzrost jej wydajności oraz oszczędność kosztów przy jednoczesnym ograniczeniu ingerencji człowieka w cały proces. Wykorzystanie technologii cyfrowych takich jak IoT w przemyśle to jeden z kluczowych elementów Przemysłu 4.0.

 

Rejestry Rozproszone: Blockchain w administracji

Jednym z podstawowych trendów technologicznych jest obecnie także blockchain, czyli cyfrowy system rejestrów zapewniający bezpieczeństwo danych. Oferuje on bezpieczną platformę do przechowywania oraz weryfikacji danych dotyczących tożsamości użytkowników. Dzięki temu, że dane są rozproszone w wielu węzłach, technologia ta jest w stanie zagwarantować ochronę przed nieautoryzowanym dostępem. W odniesieniu do cyfrowej administracji blockchain może usprawnić proces gromadzenia i weryfikacji danych oraz wydawania decyzji ‒ np. koncesji czy licencji – a także poprawić procesy rejestracyjne.

 

Cyberbezpieczeństwo: Ochrona systemów cyfrowych

W dobie cyfryzacji niezwykle istotną rolę odgrywa ochrona cyfrowych systemów. Ministerstwo Cyfryzacji konsekwentnie kształtuje i rozwija krajowy system cyberbezpieczeństwa, chcąc zagwarantować skuteczną ochronę cyberprzestrzeni w Polsce.

 

Wyzwania i zagrożenia w erze cyfryzacji

Era transformacji cyfrowej wiąże się nie tylko z usprawnieniami, ale również z pewnymi wyzwaniami, barierami i zagrożeniami. Mowa szczególnie o cyberatakach, czyli próbach uzyskania nieautoryzowanego dostępu do sieci, urządzenia lub infrastruktury informatycznej. Mogą one skutkować wyciekiem i ujawnieniem wrażliwych, ważnych danych. Do najpopularniejszych zagrożeń należą ataki typu Dos/DDos, złośliwe oprogramowania czy ataki z zakresu phishingu. Kluczowe są zatem odpowiednie zabezpieczenia, z których powinny korzystać firmy oraz instytucje niezależnie od sektora. Na ataki są bowiem narażone zarówno mniejsze przedsiębiorstwa, jak również duże korporacje, administracja rządowa i samorządowa, energetyka czy infrastruktura wodno-kanalizacyjna – a zagrożenia ze strony cyberprzestępców co roku generują spore straty dla sektora prywatnego i publicznego.

 

Rola cyberbezpieczeństwa w cyfryzacji Polski

Podstawowym zadaniem Ministerstwa Cyfryzacji jest realizacja działań związanych z cyberbezpieczeństwem. Jest ono kluczowe, aby chronić najważniejsze sektory gospodarki, obywateli, przedsiębiorców oraz ich poufnych danych. To jeden z tych obszarów, które wymagają ciągłego doskonalenia i rozwoju. Funkcjonujący w Polsce Krajowy system cyberbezpieczeństwa ma gwarantować wysoki poziom bezpieczeństwa zwłaszcza w zakresie:

• systemów teleinformatycznych do świadczenia usług cyfrowych i usług kluczowych;
• niezakłóconego świadczenia tych usług.

 

Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027

Jeszcze niedawno cyfryzację Polski wspierał program Polska Cyfrowa realizowany w latach 2014-2020. Jego następcą są Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027. To rozwiązanie skierowane do przedsiębiorców, organizacji pozarządowych, administracji publicznej, podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, instytucji kultury oraz podmiotów leczniczych.

 

Wsparcie finansowe dla cyfryzacji

FERC powstały, aby zagwarantować wsparcie finansowe dla cyfryzacji kraju. Do głównych celów programu należy:

• zapewnienie cyberbezpieczeństwa;
• budowa społeczeństwa gigabitowego;
• rozwój gospodarki opartej na danych korzystających z cyfrowych technologii;
• udostępnienie zaawansowanych e-usług, umożliwiających załatwienie spraw obywateli (w tym przedsiębiorców) w formie online;
• wsparcie rozwoju zaawansowanych kompetencji cyfrowych kadr, które angażują się w świadczenie cyfrowych usług, procesów i produktów;
• wzrost współpracy na rzecz tworzenia cyfrowych rozwiązań dla problemów społeczno-gospodarczych.

W ramach Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy 2021-2027 przedsiębiorcy mogą wnioskować o dofinansowanie m.in. na poprawę jakości i dostępności e-usług publicznych, wzmocnienie krajowego systemu cyberbezpieczeństwa, zwiększenie dostępu do ultra-szybkiego Internetu szerokopasmowego, wsparcie umiejętności cyfrowych obywateli czy cyfrową współpracę międzysektorową. Budżet programu to około 11 miliardów złotych (2,5 miliarda euro).