Kto wypłaca zasiłek macierzyński? Wszystko o urlopie macierzyńskim

Urlop macierzyński to płatny okres po urodzeniu dziecka, do którego prawo ma każda pracująca kobieta. Ile trwa ten rodzaj urlopu i do kogo należy obowiązek wypłacania zasiłku dla młodej mamy? Przeczytaj ten poradnik i sprawdź, kto płaci macierzyński!

Spis treści:

• Urlop macierzyński – co to takiego?
• Ile trwa wymiar urlopu macierzyńskiego?
• Kto płaci za urlop macierzyński?
• Urlop macierzyński – czy potrzebny jest wniosek?

Najważniejsze informacje w skrócie:

• Urlop macierzyński to odpłatne świadczenie, które przysługuje każdej kobiecie zatrudnionej na umowę o pracę, która urodziła dziecko.
• Jego wymiar zależy bezpośrednio od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Nie może być on jednak krótszy niż 20 tygodni.
• Kobietom przebywającym na urlopie macierzyńskim przysługuje prawo do zasiłku. To, kto wypłaca macierzyński, zależy jednak od tytułu objęcia ubezpieczeniem chorobowym oraz liczby zatrudnionych w zakładzie pracy pracowników.

Urlop macierzyński – co to takiego?

Urlop macierzyński umożliwia młodej mamie rezygnację z pracy zarówno na okres opieki nad nowonarodzonym dzieckiem, jak i na czas ciąży oraz porodu. Pozwala on nie tylko na regenerację, ale i skupienie się na zdrowiu oraz rozwoju dziecka, które w pierwszych miesiącach życia potrzebuje dużo troski i uwagi. Pracodawca nie ma prawa odmówić pracownicy tego rodzaju urlopu z uwagi na fakt, że jest on uregulowany prawnie, co oznacza, że przysługuje z mocy ustawy. Za okres takiego urlopu kobiecie przysługuje specjalne świadczenie. Co istotne, zasiłek macierzyński – bo o nim mowa – mogą otrzymać nie tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, lecz również zleceniobiorcy i przedsiębiorcy. Muszą oni być jedynie objęci ubezpieczeniem chorobowym.

Ile trwa wymiar urlopu macierzyńskiego?

Każdej pracującej kobiecie, która urodziła jedno dziecko, przysługuje prawo do skorzystania z 14 pełnych tygodni urlopu macierzyńskiego. Po upływie tego okresu może ona wykorzystać pozostałe 6 tygodni przysługującego jej urlopu lub przekazać je ojcu dziecka. Jak wynika zatem z powyższego, minimalny wymiar urlopu macierzyńskiego to 20 tygodni. W przypadku urodzenia większej liczby dzieci okres takiego urlopu jest dłuższy i wynosi:

• 31 tygodni – przy urodzeniu dwójki dzieci;
• 33 tygodnie – przy urodzeniu trójki dzieci;
• 35 tygodni – przy urodzeniu czwórki dzieci;
• 37 tygodni – przy urodzeniu piątki lub więcej dzieci.

Co więcej, pracownica może skorzystać z 6 tygodni urlopu macierzyńskiego jeszcze przed porodem. To rozwiązanie nie jest jednak często spotykane. Kobiety, które z przyczyn medycznych lub ze względu na gorsze samopoczucie nie są w stanie pracować, najczęściej korzystają ze zwolnienia lekarskiego, które często trwa do samego dnia porodu.

Przeczytaj także: Dlaczego warto skorzystać z Checklisty HR? – Symfonia

Kto płaci za urlop macierzyński?

Przez cały okres urlopu macierzyńskiego kobieta otrzymuje tzw. zasiłek macierzyński. Warto przy tym dodać, że takie świadczenie przysługuje każdej osobie, która w dniu narodzin dziecka była zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego.

To, kto wypłaca zasiłek macierzyński, zależy od dwóch czynników:

• tytułu objęcia ubezpieczeniem chorobowym,
• liczby pracowników, których zatrudnia pracodawca.

W przypadku kobiet zatrudnionych na podstawie umowy zlecenie czy prowadzących własną działalność gospodarczą zasiłek macierzyński wypłaca ZUS. Podobnie wygląda to w sytuacji, gdy w zakładzie pracy na dzień 30 listopada było zatrudnionych mniej niż 20 pracowników. Wówczas urlop macierzyński finansowany jest przez system ubezpieczeń społecznych. Świadczenie dla młodej mamy wypłaca więc nie pracodawca, lecz ZUS. Gdy z kolei pracodawca zatrudnia ponad 20 osób, to wówczas obowiązek wypłaty zasiłku należy właśnie do niego.

Ważne: Pobierania zasiłku macierzyńskiego może być przerwane w przypadku hospitalizacji lub innych problemów zdrowotnych. Taki urlop finansowany jest przez system ubezpieczeń społecznych. Ten sam przywilej przysługuje również osobom, które korzystają z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Kiedy ZUS wypłaci zasiłek macierzyński?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek wypłacić zasiłek macierzyński w ciągu 30 dni od chwili, w której kobieta złożyła dokumenty potwierdzające prawo do jego otrzymania. Podstawą jego wymiaru jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy kalendarzowych przed miesiącem porodu, pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownicę (13,71%). W jakim terminie świadczenie wypłaci pracodawca? W ustawie brakuje w tym zakresie szczegółowych regulacji. Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje jednak, że wypłata świadczeń związanych ze stosunkiem pracy, a w tym zasiłku macierzyńskiego, powinna nastąpić w dniu wypłaty wynagrodzenia.

Ile jest płatny urlop macierzyński?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od terminu, w jakim młoda mama złoży wniosek i dokumenty stanowiące podstawę do wypłaty świadczenia – w tym również urlopu rodzicielskiego. Jeśli zrobi to w terminie nieprzekraczającym 21 dni po porodzie, to wtedy, za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego otrzyma zasiłek w równej wysokości, wynoszącej 81,5% podstawy jego wymiaru. Gdy z kolei prześle dokumenty później, to za okres urlopu macierzyńskiego i część urlopu rodzicielskiego (do 26 tygodni po porodzie) przysługuje jej zasiłek w wysokości 100% podstawy jego wymiaru. Z kolei za pozostały okres urlopu rodzicielskiego (tj. kolejne 26 tygodni) otrzyma zasiłek w wysokości 70%.

Urlop macierzyński – czy potrzebny jest wniosek?

W przypadku urlopu macierzyńskiego po porodzie nie ma obowiązku składania żadnego wniosku o jego przyznanie – w przeciwieństwie do dobrowolnego urlopu rodzicielskiego. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pracodawca takie podanie otrzymał. We wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego należy przedstawić m.in. terminy korzystania z urlopów, imię i nazwisko urodzonego dziecka oraz odpis aktu urodzenia dziecka. Złożenie wniosku jest niezbędne w sytuacji, gdy kobieta chce skorzystać z urlopu macierzyńskiego przed porodem.

Kiedy urlop macierzyński dobiegnie końca, kobieta może wnioskować o płatny urlop rodzicielski. Udzielenie urlopu rodzicielskiego wymaga złożenia odpowiedniego wniosku. Podobnie jak w przypadku pierwszego z nich, jego długość zależy od tego, ile urodziło się dzieci. W przypadku jednego dziecka są to 32 tygodnie. Jeśli natomiast kobieta urodziła dwójkę lub więcej dzieci, przysługuje jej prawo do 34 tygodni urlopu rodzicielskiego. W 2023 roku urlop ten przedłużono o dodatkowe 9 tygodni. Prawo do skorzystania z niego przysługuje również ojcu. Wysokość zasiłku wynosi tu jednak 70% podstawy jego wymiaru.

Rodziców dziecka obowiązują określone zasady dotyczące korzystania z urlopów. W czasie urlopu wychowawczego rodzice mogą łączyć pracę z opieką nad dzieckiem, co może przynieść dodatkowe korzyści.