Podatek od czynności cywilnoprawnych PCC – czym jest i kiedy trzeba go zapłacić?

Niektóre zdarzenia gospodarcze i transakcje, związane np. z zakupem nieruchomości, ustanowieniem hipoteki czy zawarciem umowy spółki, podlegają opodatkowaniu. Zaciekawił Cię ten temat? Sprawdź, czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), kto i kiedy musi go zapłacić oraz według jakiej stawki obliczyć wysokość zobowiązania.

Spis treści:

• Co to jest podatek od czynności cywilnoprawnych?
• Podstawa opodatkowania PCC
• Kiedy należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?
• Ile wynosi podatek od czynności cywilnoprawnych?
• Kto płaci PCC?
• Jak i gdzie zapłacić PCC?

Najważniejsze informacje w skrócie:

• Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to podatek pośredni, nakładany na określone czynności prawne, które nie są objęte podatkiem VAT.
• Stawki podatku PCC zależą od rodzaju czynności prawnej i wynoszą od 0,1% do 6% wartości przedmiotu opodatkowania. Dla niektórych czynności, takich jak np. ustanowienie hipoteki, przewidziano jednak minimalne kwoty podatku.
• Termin płatności podatku PCC jest uzależniony od rodzaju dokonywanej czynności prawnej. W przypadku umów spisanych w formie aktu notarialnego podatek PCC jest pobierany od razu i rozliczany bezpośrednio przez notariusza.
• Aby zapłacić podatek PCC, należy wypełnić formularz PCC-3 i uiścić należność na konto właściwego urzędu skarbowego.

Co to jest podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)?

Podatek od czynności cywilnoprawnych, określany często jako PCC, został wprowadzony do krajowego systemu podatkowego w styczniu 2001 r. Z jego zapłatą muszą się liczyć zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, które dokonują określonych transakcji lub czynności prawnych, wyłączonych spod opodatkowania podatkiem VAT. Regulacje dotyczące jego zakresu oraz zasad stosowania znalazły się w ustawie z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, a także w wydanych na jej podstawie rozporządzeniach.

Podstawa opodatkowania PCC

Opodatkowaniu podatkiem PCC podlegają wszystkie czynności, które zostały wskazane w wymienionej wyżej ustawie. Są to m.in.:

• umowy sprzedaży, w tym nieruchomości, rzeczy ruchomych oraz praw majątkowych,
• umowy pożyczki oraz odpłatnego użytkowania,
• umowy darowizny, dożywocia, o dział spadku oraz o zniesienie współwłasności,
• ustanowienie hipoteki,
• umowy spółki.

Podatek od czynności cywilnoprawnych należy zapłacić nie tylko w przypadku zawierania wymienionych wyżej umów, lecz również wprowadzania do nich zmian, jeżeli skutkują one zwiększeniem podstawy opodatkowania. PCC podlegają także te orzeczenia sądów i ugody, które wywołują takie same skutki prawne, co wymienione wyżej czynności. Od wspomnianych wyżej zasad istnieją jednak pewne wyjątki. Dotyczą one umów sprzedaży rzeczy ruchomych, których wartość nie przekracza 1000 zł. Te zostały bowiem wyłączone spod opodatkowania.

Kiedy należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?

To, kiedy powstaje obowiązek podatkowy, zależy od rodzaju dokonywanej czynności.  W przypadku większości umów następuje on z chwilą ich zawarcia lub zmiany. Jeśli przedmiotem opodatkowania jest orzeczenie sądu, to taki obowiązek zaczyna istnieć z datą jego uprawomocnienia. Jeszcze inaczej wygląda to w przypadku udzielenia pożyczki – tu obowiązek podatkowy powstaje w momencie wypłaty środków pieniężnych. Należność należy wpłacić na konto urzędu skarbowego w terminie 14 dni. Ten obowiązek nie dotyczy jednak czynności, które wiążą się z koniecznością podpisania aktu notarialnego. W ich przypadku podatek PCC jest pobierany i rozliczany bezpośrednio przez notariusza.

Ile wynosi podatek od czynności cywilnoprawnych? Stawki podatku PCC

Stawki podatku PCC zostały określone odrębnie dla każdej czynności. Szczegółowe informacje na ich temat znajdziesz w poniższej tabeli.

Tabela. Podstawa opodatkowania i stawki podatku PCC

Wartości rynkowe określa się na podstawie przeciętnych cen – nie muszą to być jednak bardzo dokładne szacunki. Nie należy ich jednak zaniżać – w przypadku wątpliwości organ podatkowy może zażądać od podatnika wyjaśnień lub zmienić zadeklarowaną kwotę na taką, jaka wynika z opinii biegłego.

Ważne: Od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje także dodatkowa, 6% stawka podatku PCC. Ma ona zastosowanie wówczas, gdy kupujący nabywa co najmniej 6 lokali mieszkalnych opodatkowanych podatkiem VAT. PCC w wyższej stawce trzeba zapłacić także w przypadku zakupu szóstego i każdego kolejnego lokalu wybudowanego na jednej nieruchomości gruntowej.

Kto płaci PCC?

Obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży na stronach umowy – niezależnie od tego, czy są one osobami fizycznym, czy prawnymi. Z koniecznością opłacenia PCC najczęściej musi się liczyć podmiot nabywający prawo do rzeczy. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku zakładania spółki czy zamiany mieszkań – tu obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich stronach umowy.  Od wskazanych wyżej zasad istnieją pewne wyjątki. Z PCC zwolnione są m.in. organizacje pożytku publicznego – ale tylko w takim zakresie, w jakim dana czynność wiąże się z ich nieodpłatną działalnością. Podatku od czynności cywilnoprawnych nie zapłacą także osoby niepełnosprawne, które kupują sprzęt rehabilitacyjny czy samochód na własne potrzeby.

Jak i gdzie zapłacić podatek PCC?

Aby zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych, trzeba w pierwszej kolejności wypełnić i złożyć deklarację. Służy do tego formularz PCC-3 (6), dostępny również w wersji elektronicznej na stronie Ministerstwa Finansów. Płatności podatku dokonuje się na konto urzędu skarbowego, do którego przesłana została deklaracja. Należności nie można zatem przelać na swój mikrorachunek podatkowy.