Jak działa nienormowany czas pracy?

Nienormowany czas pracy to rozwiązanie, które pozwala na odejście od tradycyjnego, opartego na sztywnych godzinach modelu zatrudnienia. W takim systemie liczy się przede wszystkim wykonywanie zadań, co daje większą elastyczność zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy. Nie oznacza to jednak braku ograniczeń. Na czym dokładnie polega nienormowany czas pracy? Kiedy można skorzystać z tego rozwiązania? Jak prowadzić ewidencję czasu pracy w systemie zadaniowym? Czy osobom na nienormowanym czasie pracy przysługuje urlop i wynagrodzenie za nadgodziny? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w tym poradniku.

Spis treści:

• Nienormowany czas pracy – co to znaczy?
• Nienormowany czas pracy na umowie o pracę – kiedy można skorzystać z takiego rozwiązania?
• Jak wprowadzić zadaniowy czas pracy w firmie?
• Nienormowany czas pracy a nadgodziny
• Nienormowany czas pracy a ewidencja czasu pracy – o jakich zasadach warto pamiętać?

Najważniejsze informacje w skrócie:

• Nienormowany czas pracy to system, w ramach którego czas pracy nie jest określany sztywnym wymiarem godzin, lecz wynika z powierzonych pracownikowi zadań.
• Wprowadzenie nienormowanego czasu pracy jest możliwe, jeśli taka potrzeba wynika ze specyfiki pracy, jej organizacji albo miejsca wykonywania. Stosuje się go także wówczas, gdy nie da się precyzyjnie określić momentu rozpoczęcia i zakończenia pracy.
• Pracodawca, wprowadzając nienormowany czas pracy, powinien ustalić z zatrudnionym, ile czasu potrzeba na wykonanie konkretnych zadań, pamiętając przy tym o przestrzeganiu obowiązujących norm w zakresie czasu pracy.
• Wprowadzenie zadaniowego czasu pracy nie ma wpływu na uprawnienia pracownika. Oznacza to, że przysługują mu wszystkie przywileje wynikające z umowy o pracę – a w tym np. urlopy.

Nienormowany czas pracy – co to znaczy?

Istnieją sytuacje, w których ze względu na charakter pracy lub jej szczególne warunki, standardowe ramy czasu pracy okazują się niewystarczające lub niepraktyczne. W takich przypadkach czas, przez jaki pracownik powinien pozostawać do dyspozycji pracodawcy, można określić nie w sposób sztywny, lecz biorąc pod uwagę wymiar powierzonych mu zadań. Taki rozwiązanie nazywa się nienormowanym czasem pracy. Na czym dokładnie ono polega?

Nienormowany czas pracy (zwany również zadaniowym) to system organizacji czasu pracy, w ramach którego nie stosuje się z góry określonych ram. W praktyce oznacza to, że czas przez jaki pracownik ma pozostawać do dyspozycji pracodawcy, nie wynika ze standardowych godzin pracy, lecz jest wyznaczany na podstawie zadań, jakie powinien wykonać zatrudniony w danym okresie rozliczeniowym. Nie oznacza to jednak, że w przypadku nienormowanego czasu pracy strony nie muszą przestrzegać norm określonych w prawie pracy. Harmonogram zadań powinien być bowiem tak zorganizowany, by w okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy pokrywał się z tym standardowym (a zatem nie przekraczał 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy).

Przeczytaj również: Jak sprawnie planować i rozliczać czas pracy?

Nienormowany czas pracy na umowie o pracę – kiedy można skorzystać z takiego rozwiązania?

Sytuacje, w których pracodawca może wprowadzić nienormowany czas pracy, zostały wskazane w przepisach. Zgodnie z art. 140 Kodeksu pracy wdrożenie takiego rozwiązania jest możliwe, jeśli wynika to ze specyfiki:

• rodzaju pracy,
• jej organizacji,
• miejsca wykonywania.

Z takiego rozwiązania często korzysta się w przypadku osób wykonujących pracę poza siedzibą pracodawcy (np. przedstawicieli handlowych czy kierowców), a także tych zajmujących stanowiska kierownicze, które muszą sprawować nadzór pracownikami. Zadaniowy czas pracy stosuje się także wówczas, gdy trudno jest precyzyjnie określić początek i koniec realizacji zadania, jak np. ma to miejsce w zespołach projektowych.

Jak wprowadzić zadaniowy czas pracy w firmie?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami przed wprowadzeniem nienormowanego czasu pracy pracodawca powinien ustalić z pracownikiem, ile czasu potrzeba na wykonanie konkretnego zadania.  Strony muszą jednak pamiętać, że obowiązują je tu normy wynikające z prawa pracy, a w tym art.129 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim zadania należy ustalić w taki sposób, by były możliwe do wykonania bez przekraczania ogólnie przyjętych norm czasu pracy. Te, dla przypomnienia, wynoszą 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Przeczytaj również: Jak sprawnie planować i rozliczać czas pracy?

Nienormowany czas pracy a nadgodziny

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy osoba, której dotyczy nienormowany czas pracy powinna na podstawie porozumienia z pracodawcą tak określić swoje obowiązki służbowe, by móc je wykonać bez przekraczania norm czasu pracy. W systemie zadaniowym, gdzie prowadzenie ewidencji czasu pracy jest utrudnione, nie nalicza się bowiem nadgodzin. Od tej zasady istnieje jednak pewien wyjątek przewidziany w art. 151(4) Kodeksu pracy. Dotyczy on osób zarządzających firmą, które pracowały w dniu wolnym od pracy i nie otrzymały z tego tytułu innego dnia wolnego.

Co może zrobić pracownik, który nie jest w stanie wykonać powierzonych mu zadań w określonym terminie? Jeśli ten problem wynika z błędnego ustalenia przez pracodawcę zakresu obowiązków, zatrudniony może ubiegać się o wypłatę rekompensaty. Takie stanowisko wyraził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 8 czerwca 2004 roku (III PK 22/04).

Nienormowany czas pracy a ewidencja czasu pracy

Prowadzenie ewidencji czasu pracy w przypadku osób z nienormowanym czasem pracy przysparza wielu trudności. Pracownicy nie muszą bowiem rejestrować godzin pracy ani podpisywać listy obecności. Ten fakt nie zwalnia jednak pracodawcy z obowiązku założenia karty ewidencji czasu pracy oraz jej uzupełniania, uwzględniając przy tym urlopy, dyżury, delegacje, zwolnienia lekarskie pracownika, a także wszelkie nieobecności – zarówno te usprawiedliwione, jak i nieusprawiedliwione. Pomocnym rozwiązaniem w prowadzeniu takiej ewidencji może okazać się program kadrowo-płacowy, jak np. Symfonia R2Płatnik, który pozwala na założenia karty pracy dla pracownika oraz uzupełnianie wszystkich informacji niezbędnych do wyliczenia wysokości wynagrodzenia.

Przeczytaj również: Ewidencja czasu pracy w pigułce – to warto wiedzieć

Jakie są obowiązki pracodawcy wobec pracowników na zadaniowym czasie pracy?

Pracodawca, wprowadzając system nienormowanego czasu pracy, oprócz obowiązku prowadzenia ewidencji musi pamiętać także o przestrzeganiu przepisów – szczególnie zaś tych dotyczących pracy w niedziele i święta. Powinien on również zagwarantować pracownikom możliwość skorzystania z urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze i na takich samych zasadach, jakie obowiązują osoby korzystające ze standardowego czasu pracy.

Przeczytaj również: Zarządzanie czasem pracy w organizacjach