Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne – m.in. na ubezpieczenie chorobowe – to obowiązek wszystkich pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Zleceniobiorcy czy przedsiębiorcy mogą natomiast sami zadecydować, czy chcą opłacać składkę chorobową. Co warto wiedzieć o dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym?

Najważniejsze informacje w skrócie:

• Ubezpieczony, który opłaca składkę chorobową, zyskuje prawo do zasiłków i świadczeń w przypadku choroby lub macierzyństwa.
• W przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe – pozostałe grupy mogą natomiast same zdecydować, czy chcą do niego przystąpić.
• Przedsiębiorcom świadczenie z ubezpieczenia chorobowego przysługuje po tzw. okresie wyczekiwania.
• Składka na ubezpieczenie chorobowe wynosi 2,45% podstawy jej wymiaru.

Ubezpieczenie chorobowe a ubezpieczenie zdrowotne – podstawowe różnice

Ubezpieczenie chorobowe bywa mylone z ubezpieczeniem zdrowotnym. Są to jednak dwa odrębne rodzaje ubezpieczeń, wymagające opłacania składek w różnych wysokościach. Pierwsze z nich zapewnia prawo do zasiłku w przypadku choroby czy macierzyństwa i gwarantuje wsparcie finansowe w okresie niezdolności do pracy. Ubezpieczenie zdrowotne umożliwia z kolei korzystanie z darmowej opieki medycznej w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia i gwarantuje pokrycie kosztów leczenia – zarówno ambulatoryjnego, jak i szpitalnego. Składka zdrowotna należy do składek obowiązkowych – jest ona pobierana przez ZUS i przekazywana do NFZ. Składka chorobowa jest z kolei dobrowolna (z wyjątkiem osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę) – ZUS pobiera ją, a następnie zapisuje na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Należy ona do ubezpieczeń społecznych, tuż obok składek na ubezpieczenie emerytalne oraz ubezpieczenie rentowe.

 Przeczytaj również: Składka zdrowotna dla przedsiębiorców w 2024 i 2025 r. – zmiany, które warto znać – Symfonia

Ubezpieczenie zdrowotne ZUS dla niepracujących

Ubezpieczenie zdrowotne bez pracy jest możliwe – osoby, które nie pracują, mogą bowiem zgłosić się do dobrowolnego ZUS ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu należy złożyć w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia odpowiedni wniosek i terminowo opłacać składkę zdrowotną. Warunkiem objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym jest zamieszkiwanie na terenie Polski. Co więcej, do ubezpieczenia może zgłosić się każdy, kto:

• nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu;
• nie jest członkiem rodziny innego ubezpieczonego;
• nie jest objęty powszechnym systemem ubezpieczenia zdrowotnego w jednym z krajów UE albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Każdy Polak, niezależnie od tego, w jakiej formie jest zatrudniony lub czy w ogóle pracuje, może wykupić ponadto prywatne ubezpieczenie zdrowotne – wówczas umowa jest zawierana z firmą ubezpieczeniową.

Co daje ubezpieczenie chorobowe?

Opłacanie ubezpieczenia chorobowego gwarantuje dostęp do zasiłków oraz świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – m.in.:

• zasiłku chorobowego w razie choroby lub urazu i w trakcie ciąży;
• zasiłku macierzyńskiego po porodzie, z tytułu opieki nad dzieckiem;
• zasiłku opiekuńczego, np. w przypadku opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny;
• świadczenia rehabilitacyjnego.

Opłacając je, można zyskać spokój wewnętrzny i liczyć na ochronę finansową w razie niespodziewanych zdarzeń związanych ze zdrowiem – zarówno swoim, jak i bliskiej osoby. Aby w razie potrzeby móc otrzymać zasiłek, trzeba jednak pamiętać o terminowym odprowadzaniu składki.

Przeczytaj również: Obliczanie wynagrodzenia chorobowego krok po kroku – sprawdź, jak to zrobić! 

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe w przypadku osób, które zawarły z pracodawcą umowę o pracę – składka jest potrącana automatycznie. Jej wysokość to 2,45% przychodu z zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Osoby z innych grup pracowników, np. zleceniobiorcy czy osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, mogą odprowadzać składkę chorobową dobrowolnie. Jeżeli zdecydują się one przystąpić do tego ubezpieczenia, w przypadku choroby czy macierzyństwa ZUS wypłaca im określoną sumę pieniędzy, a ponadto – zawiesza w tym okresie obowiązek składek społecznych wobec ubezpieczonego.

Ubezpieczenie chorobowe a okres wyczekiwania

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie tzw. okresu wyczekiwania. Jeżeli opłaca on składkę chorobową dobrowolnie, nabywa prawo do zasiłku po 90 dniach. Co ważne, do okresu tego ubezpieczenia wliczają się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego – o ile przerwa w opłacaniu składki nie była dłuższa niż 30 dni lub jeśli jest spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym urlopem bądź odbywaniem czynnej służby wojskowej jako żołnierz niezawodowy. Co więcej, w okresie wyczekiwania uwzględnia się okres pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym tej grupy.

Przeczytaj również: Do kiedy ZUS? Terminy płatności ZUS w 2025 r. – Symfonia

Kiedy okres wyczekiwania nie obowiązuje?

Można wyróżnić pewne sytuacje, w których nie obowiązuje okres wyczekiwania i ubezpieczony od razu zyskuje prawo do zasiłku chorobowego. Jest to możliwe, jeżeli:

• osoba jest ubezpieczona, a jej niezdolność do pracy wynika z wypadku w drodze do pracy lub z pracy;
• osoba podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od co najmniej 10 lat;
• ubezpieczony jest byłym posłem lub senatorem i przystąpił do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
• ubezpieczony jest funkcjonariuszem Służby Celnej, który przyjął propozycję pracy i podjął ją w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej;
• ubezpieczony to absolwent szkoły lub uczelni albo osoba, która zakończyła kształcenie w szkole doktorskiej i została objęta ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od momentu ukończenia szkoły/kształcenia w szkole doktorskiej/uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych (w przypadku kierunku farmacji – od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki, a w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych oraz weterynarii – od momentu złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu).

Ubezpieczenie chorobowe – okres zasiłkowy

Do okresu zasiłkowego wliczane są okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które ubezpieczony otrzymuje zasiłek chorobowy oraz wynagrodzenie chorobowe. Zasiłek przysługuje ubezpieczonemu przez okres trwania niezdolności do pracy, jednak nie dłużej niż przez 182 dni – lub 270 dni, jeżeli niezdolność do pracy przypada na okres ciąży lub spowodowana jest gruźlicą. Do jednego okresu zasiłkowego (182 bądź 270 dni), bez względu na przyczynę niezdolności do pracy, wlicza się:

• okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy;
• okresy poprzedniej niezdolności do pracy, o ile przerwa w tej niezdolności nie była dłuższa niż 60 dni.

Za okres niezdolności do pracy, który przypada po ustaniu ubezpieczenia, zasiłek chorobowy przysługuje natomiast maksymalnie przez 91 dni. Nie dotyczy to jednak niezdolności do pracy na skutek:

• poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów;
• poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;
• niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub w czasie ciąży.

Jak szybko po rejestracji obowiązuje dobrowolne ubezpieczenie chorobowe?

Osoba zgłaszająca się do ubezpieczeń zostaje objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia, który wskazała w zgłoszeniu do ubezpieczeń. Nie może to być jednak data wcześniejsza od dnia, w którym został złożony wniosek. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje natomiast:

• od dnia, który ubezpieczony wskazał we wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym zostało złożone to zgłoszenie;
• od dnia, w którym ustanie tytuł do podlegania temu ubezpieczeniu (np. data zakończenia działalności gospodarczej).

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – FAQ

Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Czy na umowie zlecenie jest L4?

Tak, zleceniobiorcy również przysługuje L4, jednak tylko w sytuacji, gdy przystąpił on do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i opłacał składki przez 90 poprzednich dni. W przypadku umowy zlecenia odprowadzanie składki zdrowotnej nie jest bowiem obowiązkowe.

Ile wynosi składka zdrowotna, a ile chorobowa?

Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy jej wymiaru, z kolei składka na ubezpieczenie chorobowe to 2,45% podstawy jej wymiaru.

Czym różni się ubezpieczenie chorobowe a ubezpieczenie zdrowotne prywatne?

Ubezpieczenie chorobowe to jedno z ubezpieczeń społecznych, które gwarantuje świadczenie w razie niezdolności do pracy. W przypadku umowy o pracę jest ono obowiązkowe, z kolei dla zleceniobiorców lub osób prowadzących działalność gospodarczą – dobrowolne. Prywatne ubezpieczenie zdrowotne to natomiast dobrowolne ubezpieczenie wykupywane w towarzystwach ubezpieczeniowych – w tym przypadku to ubezpieczyciel pokrywa koszty wizyt lekarskich czy badań, zgodnie z warunkami zawartej polisy. Może skorzystać z niego każdy, bez względu na fakt zatrudnienia czy jego formę.