Jak obliczyć, ile dni urlopu mi przysługuje? Wymiar urlopu wypoczynkowego

Z urlopu wypoczynkowego mogą korzystać wyłącznie osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Jego długość może się jednak różnić w zależności od liczby przepracowanych lat, okresu nauki, a także wymiaru czasu pracy. Nic więc dziwnego, że w powyższym zagadnieniem wiąże się wiele pytań i wątpliwości. Ile urlopu przysługuje za każdy miesiąc pracy? Jak liczyć dni wolnego, jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin? I co w sytuacji, gdy zatrudniony w trakcie roku kalendarzowego zmienia pracodawcę lub nabywa prawo do urlopu w wyższym wymiarze? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdziesz w tym poradniku!

Spis treści:

• Co to jest urlop wypoczynkowy i komu przysługuje?
• Wymiar dni urlopowych – najważniejsze informacje
• Wymiar urlopu wypoczynkowego a urlop na żądanie
• Czy pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu?
• Do kiedy należy wykorzystać urlop wypoczynkowy?
• Najczęściej zadawane pytania

Co to jest urlop wypoczynkowy i komu przysługuje?

Urlop wypoczynkowy to jedno z podstawowych praw pracowniczych, zagwarantowanych na mocy przepisów Kodeksu pracy. Zgodnie z ustawową definicją, jest on coroczną, nieprzerwaną oraz płatną przerwą w wykonywaniu pracy. Oznacza to, że każdego roku pracownik nabywa prawo do określonej liczby dni wolnego, które może wykorzystać w danym roku kalendarzowym. Urlop ma również charakter odpłatny, co oznacza, że w jego trakcie zatrudniony zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia. Przepisy Kodeksu pracy wskazują ponadto, że jest on niezbywalny. Pracownik nie może się go zatem zrzec, natomiast pracodawca musi go udzielić zatrudnionemu w takim wymiarze, jaki wynika z przepisów ustawy.

Ważne: urlop wypoczynkowy przysługuje jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Nie mogą zatem z niego skorzystać zleceniobiorcy czy osoby, które świadczą pracę na podstawie kontraktu B2B czy umowy o dzieło.

Przeczytaj również: Zatrudnianie ludzi: kiedy warto zdecydować się na umowę o pracę, a kiedy na B2B?

Wymiar dni urlopowych – najważniejsze informacje

Ilość dni do wykorzystania w ramach urlopu wypoczynkowego jest wyliczana na podstawie stażu pracy danego pracownika, przy czym uwzględnia się tu nie tylko liczbę lat przepracowanych w danym miejscu pracy, ale też czas poświęcony na naukę. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami wymiar urlopu przysługującego za każdy rok kalendarzowy wynosi:

• 20 dni – jeśli staż pracy pracownika nie przekracza 10 lat,
• 26 dni – gdy staż pracy pracownika przekracza 10 lat.

Do stażu wlicza się okresy nauki zgodne z programem nauczania, zakończone odpowiednim świadectwem bądź dyplomem. Okresów tych nie sumuje się jednak, lecz uwzględnia tylko ten, który dla pracownika okaże się najkorzystniejszy. Zgodnie z tym:

• za ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej lub równorzędnej do stażu pracy dolicza się 3 lata;
• za ukończenie średniej szkoły zawodowej do stażu pracy dolicza się maksymalnie 5 lat;
• za ukończenie średniej szkoły ogólnokształcącej do stażu pracy dolicza się 4 lata;
• za ukończenie szkoły policealnej do stażu pracy dolicza się 6 lat;
• za zdobycie licencjatu lub dyplomu ukończenia szkoły wyższej do stażu pracy dolicza się 8 lat.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że Kodeks Pracy reguluje wyłącznie podstawowy wymiar urlopu wypoczynkowego. Dopuszczalne są jednak sytuacje, w których firmy decydują się na korzystniejszy jego wymiar np. ze względu na specyficzne warunki pracy na danym stanowisku.

Przeczytaj także: Digitalizacja wniosków urlopowych – czy warto?

Ile dni urlopu przysługuje na miesiąc

Wymiar urlopu cząstkowego, do którego pracownik nabywa prawo po pierwszym miesiącu pracy, oblicza się proporcjonalnie do przepracowanego okresu. Oznacza to, że osobom, które podjęły pierwszą pracę, za każdy przepracowany miesiąc przysługuje 1/12 z 20 dni urlopu. Jeśli zatem wymiar czasu pracy wynosi 40 godzin tygodniowo, to po miesiącu pracownik może otrzymać 1 dzień i 5 godzin wolnego. Prawo do pełnego urlopu wypoczynkowego nabywa natomiast z upływem pierwszej rocznicy zatrudnienia.

Ile przypada urlopu za rok pracy?

Po przepracowaniu roku pracownikowi przysługuje prawo do urlopu w pełnym wymiarze. Nie obowiązuje tu zatem zasada naliczania proporcjonalnego. Wymiar urlopu pracowniczego ustala się tu zatem na podstawie stażu pracy.

Ważne: pracodawca może przyznać swoim pracownikom korzystniejszy wymiar urlopu niż ten wynikający z przepisów Kodeksu Pracy. Takie regulacje powinny się jednak znaleźć w układzie zbiorowym, regulaminie pracy lub w umowie o pracę podpisanej z danym pracownikiem.

Zmiana pracy w trakcie roku kalendarzowego – ile urlopu przysługuje pracownikowi?

Wymiar urlopu wypoczynkowego ma charakter stały i nie zależy od liczby umów o pracę, jakie w trakcie roku kalendarzowego zawarł pracownik. Oznacza to, że jeśli zatrudniony wykorzystał część przysługujących mu dni wolnych od pracy u poprzedniego pracodawcy, to całkowity wymiar urlopu wypoczynkowego w nowym miejscu pracy ulega skróceniu o taką liczbę dni, jaka widnieje w świadectwie pracy. Jeśli z kolei pracownik nie wykorzystał zaległego urlopu w poprzednim miejscu pracy, to były pracodawca za przysługujące mu dni wolne powinien wypłacić ekwiwalent. Nowy pracodawca jest z kolei zobowiązany do udzielenia pracownikowi reszty urlopu, przysługującego za okres pracy, na jaki zawarta została umowa.

Wyliczanie wymiaru urlopu u pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin

Wiele wątpliwości budzi kwestia, ile urlopu przysługuje pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze godzin. Zgodnie z przepisami w ich przypadku wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do części etatu, stosując jednak zasady dotyczące stażu pracy.

Przykład:

Pan Adam, którego staż pracy wynosi 12 lat, został zatrudniony w firmie X na 1/2 etatu. W każdym roku przysługuje mu 13 dni wolnego, tj. ½ podstawy wymiaru urlopu, która w jego przypadku wynosi 26 dni.

W sytuacji, kiedy dany pracownik chce przejść z pełnego etatu na częściowy, pracodawca jest zobowiązany do udzielenia mu zaległego urlopu zgodnie z warunkami panującymi przed zmianą. Jak obliczyć wymiar urlopu w takiej sytuacji? Wyjaśnijmy to na przykładzie:

Pan Adam, któremu przysługiwało prawo do 26 dniu urlopu, był zatrudniony w firmie X w pełnym wymiarze godzin. Od 1 czerwca ograniczył jednak wymiar czasu pracy o połowę. W takiej sytuacji pracodawca powinien mu udzielić:

• 11 dni urlopu – za okres od stycznia do końca maja,

• 8 dni za tę część roku, gdy Pan Adam wykonywał pracę w niepełnym wymiarze godzin.

Wymiar urlopu wypoczynkowego a urlop na żądanie

Każdemu pracownikowi może przytrafić się sytuacja, że z przyczyn osobistych nie będzie w stanie w danym dniu pojawić się w pracy. W takim przypadku ma on prawo do tzw. urlopu na żądanie. Przysługuje on w wymiarze 4 dni w ciągu roku kalendarzowego. Ten okres wlicza się jednak do urlopu wypoczynkowego.

Czy pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu?

Jedynie w przypadku nieprzewidzianych okoliczności, pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego. Trzeba jednak spełnić szereg wymogów formalnych, by taki wniosek miał moc prawną. Przede wszystkim pracodawca musi jednoznacznie określić okoliczności, które wpłynęły na podjęcie takiej decyzji oraz wskazać termin stawienia się w pracy. Najlepiej jest przekazać ją pracownikowi w formie pisemnej, tak aby miał możliwość zapoznania się z nią. W przypadku rozmowy telefonicznej, pracodawca musi zadbać o to, by uczestniczył w niej świadek.

W przypadku odwołania pracownika z urlopu, na pracodawcy spoczywa obowiązek pokrycia pewnych kosztów, które poniósł pracownik w związku z wyjazdem: transportu, pobytu na urlopie za część niewykorzystanego urlopu oraz tych obejmujących całą rodzinę pracownika, jeśli ten spędzał urlop z bliskimi.

Do kiedy należy wykorzystać urlop wypoczynkowy?

Co do zasady pracownik powinien wykorzystać cały przynależny mu urlop w danym roku kalendarzowym. Jeśli jednak z jakichś przyczyn tego nie zrobi, niewykorzystane dni „przechodzą” na kolejny rok. Pracodawca może udzielić pracownikowi zaległego urlopu w nieprzekraczalnym terminie 30. września kolejnego roku kalendarzowego, z zaznaczeniem, że ten dzień może być pierwszym dniem urlopu.

Przeczytaj także: Jak sprawnie zarządzać wnioskami urlopowymi?

Najczęściej zadawane pytania

Po jakim okresie pracy przysługuje urlop?

Aby skorzystać z wolnego, pracownik musi przepracować u danego pracodawcy co najmniej miesiąc. Dopiero po takim okresie zatrudniony uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego. Całkowity wymiar urlopu oblicza się natomiast proporcjonalnie do liczby przepracowanych miesięcy.

W jaki sposób ustalić wymiar urlopu, jeśli 10-letni staż pracy przypada w trakcie roku?

Jeśli pracownik przekracza 10 lat stażu pracy w trakcie roku, przysługuje mu tzw. urlop uzupełniający. Jest to 6 dodatkowych dni wolnego, z których mogą skorzystać jedynie osoby, które w ciągu roku kalendarzowego nabyły prawo do urlopu w wyższym wymiarze.

Czy urlop wypoczynkowy wlicza się do godzin pracy?

Urlopu wypoczynkowego udziela się w wymiarze godzinowym, z uwzględnieniem dobowego wymiaru czasu pracy w danym dniu. Oznacza to, że pracodawca z godzinowej puli urlopowej powinien odjąć taką liczbę godzin, jaką w danym dniu pracownik powinien przepracować.

Ile pracownikowi należy się urlopu za przepracowany miesiąc?

Jeśli pracownik podjął pracę po raz pierwszy, to po pierwszym miesiącu pracy przysługuje mu ok. 13 godzin urlopu. Osobom, których staż pracy przekracza 10 lat, za każdy przepracowany miesiąc przysługuje ok. 17 godzin urlopu.